نقش بازی در رشد جسمی کودک

به هر گونه فعالیت جسمی یا ذهنی هدفداری که به صورت گروهی یا فردی انجام پذیرد و موجب کسب لذت و اقناع نیازهای کودک شود بازی گویند. بازی در رشد اجتماعی کودک تأثیر بسزایی دارد و موجب ارتباط کودک با محیط بیرون، شکوفایی استعدادهای نهفته و بروز خلاقیت، همکاری، همیاری و مشارکت کودک می‌گردد. همچنین بازی موجب همانندسازی با بزرگ‌ترها شده و کمک می‌کند که کودک شکست را بطور واقعی تجربه کند.  بازی در رشد جسمی کودک موثر بوده و باعث رشد و هماهنگی دستگاه‌ها و اعضای بدن و تقویت حواس کودک و توانمندی فکری و بدنی او می‌شود.

نقش بازی در رشد ذهنی کودک انکارناپذیر است. رفتار هوشمندانه را تقویت می‌کند و زمینه‌های لازم جهت یادگیری زبان و رشد هوشی و تفکر کودک را فراهم می‌سازد. آن‌چه که از بازی‌های فکری مخصوصاً «کاربرد آن در فلسفه و کودک» مورد نظر است، نقش بازی در رشد ذهنی کودک است که با استفاده از ابزارهای مورد نظر (اسباب‌بازی، داستان، فیلم، کارتون، عکس...) به ارتقاء رشد فکری او کمک می‌کند .

مراحل پیشرفت بازی در کودکان

با بررسی مراحل رشد کودک می‌توان متناسب با سن کودک بازی‌هایی برای آنها طراحی کرد که با اجرای آن، کودکان از توانایی‌های مناسبی برخوردار ‌شوند. بدیهی است که هرکودکی این مراحل را با توجه به ویژگی‌های ذهنی ـ جسمی خود طی می‌کند ولی رشد کافی به معنای کسب و تسلط بر مهارت‌ها و توانایی‌هایی است که کودک در بزرگسالی به آنها احتیاج دارد و پیشرفت در آن، بوسیله بازی صورت می‌گیرد: که این مهارت‌ها را کودک در طی مراحل زندگیش از بدو تولد تا سنین ابتدایی ورود به دبستان می‌گذراند. کودک هرچه روند رشد و تکامل را می‌پیماید، نحوة بازی‌های او، از شکل جسمی و عاطفی خارج شده، به سوی ذهنی و خلاقیتی سوق پیدا می‌کند.   

فواید بازی در پرورش جسم 

درباره فواید بازی و نقش آن در پرورش جسم و روح آنها ، پژوهش های زیادی انجام شده است و کارشناسان و پژوهشگران به این نتیجه روشن رسیده اند که بازی ، نیاز اولیه و ضروری کودکان است و هر چه امکان پرداختن آنها به بازیهای سالم و سازنده بیشتر باشد ،فکر و ذهن و جسم آنها بهتر پرورش می یابد و خصوصیت های اجتماعی آنها بهبود می یابد. هیچ زمانی جز سالهای اولیه زندگی، بازی تأثیر خود را نشان نمی دهد. پس توجه به سالهای کودکی و تأثیر بازی، ضرورت بسیاری دارد. کودک هنگام بازی می تواند کشف کند چه کسی است و چه توانایی هایی دارد، دنیا چیست و چگونه خود را باید با محیط هماهنگ کند. بازی می تواند به کودک اعتماد به نفس دهد، بازی کردن بچه ها راهی است به سوی شکل گیــری شخصیتـی سالم و مفید. در نتیجه برای این که کودک در آینــده، زندگی خوب و بالنده ای داشته باشد، فرایند بازی بسیار ضروری است.

نقش بازی در رشد اجتماعی کودک

1. موجب ارتباط کودک با محیط بیرون می شود و دنیای اجتماعی او را گسترس می دهد.
2. موجب شکوفایی استعدادهای نهفته و بروز خلاقیت می شود.
3. همکاری،همیاری و مشارکت کودک توسعه می یابد.
4. با رعایت اصول و مقررات آشنا می شود.
5. همانند سازی با بزرگسالان را می آموزد.
6. با مفهوم سلسله مراتب آشنا شده و آن را رعایت می کند.
7. رقابت را می آموزد و شکست را بطور واقعی تجربه می کند.
8. قدرت ابراز وجود پیدا می کند و از ترس،کمرویی و خجالت بیهوده رها می شود.
9. حمایت از افراد ضعیف را می آموزد

نقش بازی در رشد عاطفی

1. نیاز به برتری جویی را ارضا می کند.
2. موجب ابراز احساسات،عواطف، ترس ها و تردیدها،مهر و محبت،خشم و کینه و نگرانی ها می شود.
3. تمایل به جنگجویی و ستیزه گری را کم می کند.
4. برون نگری کودک را افزایش می دهد.

انواع بازی ها

کودکان روحیات متفاوتی دارند و با توجه به ویژگی های خود،بازی های مختلفی را تجربه می کنند. عواملی که در انتخاب نوع بازی کودکان دخالت دارد عبارتند از:

1) تفاوت های فردی

2) میزان سلامتی

3) سطح رشد جسمی و حرکتی

4)بهره ی هوشی

5) جنسیت

6) خلاقیت

7) فرهنگ خانواده

8) موقعیت جغرافیایی

فواید بازی برای کودکان

بازی، هر گونه فعالیت جسمی یا ذهنی هدف داری است که به صورت گروهی یا فردی انجام می شود و موجب کسب لذت و ارضای نیازهای کودک می شود. بازی، پاسخی برای رشد و تکامل استعدادها، قابلیت ها، توانایی ها و نیازهای ابتدایی و مقدماتی کودک است. بازی، ابزار تفکر کودک، وسیله ای برای سازندگی و آموزش، منشأ تکامل رشد جسمی و ذهنی و وسیله ی ارضای حس کنجکاوی او است. کودک به وسیله ی بازی نیازهای خود را برآورده و عواطف خود را تحت کنترل در می آورد. بازی، آثار بسیار مثبت در کودکان دارد که به مواردی از آن اشاره می شود:

بازی و مصرف انرژی اضافی

کودکانی که انرژی کم تری دارند، میل کم تری به بازی از خود نشان می دهند. بازیگوشی در کودکان، نشان عقل و استقامت آن ها در هنگام بزرگ سالی است و جای هیچ گونه نگرانی نیست.

 بازی و یادگیری کنترل اعضای گروه

 بازی به کودک کمک می کند تا کنترل اعضای بدنش را در دست بگیرد؛ مهارت های بدنی خود را کامل کند و بین عضلات خود هماهنگی ایجاد کرده و حواس پنج گانه ی خود را تقویت کند. هنگامی که کودک با انگشتان خود بازی می کند؛ در واقع با شیوه ی به کار بردن آن ‎ ها آشنا می شود.

 بازی و غلبه بر خشم، ترس، حسادت و غم

 ترس ها و حسادت های پنهان کودک، گاهی به صورت غول جلوه گر می شوند و او با جنگ و گریز بر آن ها پیروز می شود. گاهی کودک خود را به جای شخصیت شرور قصه می گذارد و هر بلایی که دوست داشته باشد سر بقیه می آورد.

بازی و پیشرفت تکلم کودک

 از آن جا که در یک بازی تخیلی، قهرمان های مختلفی وجود دارند که با هم تبادل افکار می کنند، کودک با لهجه ها و لحن های مختلف صحبت می کند و این باعث می شود تا تکلم وی بهبود یابد.

بازی و یادگیری رفتار با دیگران

کودک با بازی یاد می گیرد که چگونه با کودکان دیگر رفتار کند. کودکان ممکن است سر اسباب بازی ها با هم دعوا کنند. شما نباید تا زمانی که کار خیلی بالا نگرفته دخالت کنید. بگذارید تا کودکان خودشان یاد بگیرند که برنده و بازنده ی خوبی باشند.

بازی و سلامت روانی کودک

بچه هایی که به طور خشک تربیت شده اند، خیلی بیش تر عقده ی حقارت دارند؛ زیرا آن ها برای انجام کارهای صحیح تحت فشار بوده اند و از خواسته های شان جلوگیری شده است و همین مطلب باعث ناراحتی آنان می شود.

بازی و تربیت اخلاقی

کودک، حق و باطل، گناه و ثواب را در خانه و مدرسه یاد می گیرد؛ ولی اجرای مقررات اخلاقی در آن ها به اندازه ی بازی، جدی نیست. کودک می داند که اگر بخواهد عضو پذیرفته و مورد توجه گروه باشد، باید باانصاف و مؤدب، درست کار، راستگو و خوددار باشد.

نقش بازی در رشد جسمانی 

هنگام بازی بچه ها یاد می گیرند از ماهیچه های خود استفاده کنند.

وقتی بازی های حرکتی ماهیچه های درشت بدن را به حرکت می اندازد، ماهیچه های کوچک نیز به کار می افتند.

ماهیچه های بزرگ مانند بازو ها و ماهیچه های ران قوی تر می شوند.

بهتر کار می کنند، در نتیجه کودکان بهتر می توانند بدوند، جست وخیز کنند و از جایی بالا بروند.

وقتی ماهیچه های کوچک در انگشتان دست و پای کودک بیشتر تحت کنترلش در می آید می تواند از تمام دستش به خوبی استفاده کند.

این کودکان می توانند در سن ۴ سالگی به راحتی قطعات ریز را جمع آوری نمایند.

هماهنگی و تعادل (Coordination) نیز با پیاده روی روی لبه پیاده روها، بالا رفتن از درختان و جاهای بلند، له کردن پای همدیگر در بازی لی لی به وجود می آید.

موقعی که قسمتی با قسمت هایی از بدن با هم کار می کنند به طوری که بدن به طور موزون حرکت می کند و یک فعالیت به انجام می رسد ، به آن «هماهنگی» گفته می شود.

بازی ها و سرگرمی ها باید تاحدی مشکل باشند که کودک را به چالش وادار نمایند.

سادگی آنها تا اندازه ای توصیه می شود که از شکست آنها جلوگیری نماید.

نگذارد محرومیت در انجام یک فعالیت، طولانی شود.

بچه ها از اسباب بازی ها و سرگرمی هایی که بسیار آسان هستند خسته می شوند.

چالش در انجام بعضی از فعالیت ها یک مسأله را به وجود می آورد .

(مثلا قسمتی از یک پازل) و ساختن و دوباره سازی بعضی از اشیاء به رشد کودکان منجر می شود.

کودکان انرژی زیادی دارند، بنابراین باید به آن ها فرصت بیشتری بدهیم تا انرژی شان به مصرف برسد.

در این صورت آنها بهتر به  رشد خود ادامه می دهند.

در هر مقطع سنی هماهنگی حرکتی بستگی به تجربه بازی دارد.

اگر کودکان شانس کافی برای انجام نقاشی و طراحی نداشته باشند به اندازه کودکانی که تجربه چنین بازی هایی را داشته اند پیشرفت نخواهند کرد.

موقعی که کودکان راه رفتن را یاد می گیرند، تمایل دارند اشیاء را در سراسر اتاق جا به جا کنند.

همچنین آن ها مشتاقند که یخ را درلیوان لمس کرده و مزه سوپ را بچشند.

کودکان پیش دبستانی از چکش چوبی استفاده می کنند تا یک میخ چوبی را بکوبند.

سوار سه چرخه می شوند.

از بلندی ها بالا می روند.

آن ها یک  پازل به هم ریخته را برداشته و به کمک هم آن را می سازند.

در حین چنین فعالیت هایی آن ها یاد می گیرند چگونه از انگشتانشان استفاده کنند که در  رشد آن ها بسیار موثر است.

کودکان در سنین مدرسه به  بازی و رشد خود ادامه داده و  کودکان  ۷-۶ ساله از پاستل و قیچی استفاده می کنند.

و مهارت های رنگ شناسی و برش زدن کاغذ را یاد می گیرند.

در ۸ و ۹ سالگی می توانند با چوب به یک توپ ضربه بزنند، دوچرخه برانند.

از روی طناب بپرند و بولینگ بازی کنند.فعالیت هایی که کودک تحت عنوان بازی انجام می دهد در پرورش نیروی جسمی و حواس او تاثیر زیادی دارد. از نظر حسی و حرکتی می توان گفت از طریق بازی، حواس پنجگانه ی کودک پرورش یافته و بازی باعث تخلیه انرژی مازاد می شود. بازی باعث می شود تا نظام های ارگانیک بدن از قبیل دستگاه گردش خون، گوارش، تنفس، بافت استخوانی، غدد داخلی و عصبی به صورت هماهنگ رشد و توسعه یابند.

بازی های جسمی نقش تعیین کننده ای در موارد زیر دارد:

رشد هماهنگ دستگاه ها و اعضای مختلف بدن
تقویت حواس پنجگانه کودک
مصرف انرژی مازاد (تخلیه انرژی)
آگاهی از توانمندی های فکری و بدنی خود (شناخت بدن)
کاهش میزان بازی های جسمی و افزایش بازی های نشستنی می تواند باعث مشکلات جدی در مواردی که ذکر شد شود.بازی نقش مهمی در رشد جسمی، تقویت حواس، بالا بردن سطح هوش و خلاقیت دارد. نوزاد و کودک به وسیله ی بازی چیزهای زیادی یاد می گیرد. در سنسین پایین هر نوع یادگیری بوسیله ی بازی انجام می شود و کودک از هر وسیله ای به عنوان اسباب بازی استفاده می کند و خود را به وسیله ی آن سرگرم می کند.
هر چه والدین وسایل بازی متنوع تری در اختیار کودک قرار دهند و بازی های مختلفی برای او طراحی کنند،هوش و استعداد کودک را بیشتر می کنند. برای بازی و اسباب بازی هر چیزی را می توانید به کار ببرید و خلاقیت زیادی داشته باشید. نیازی نیست که بازیهای منظم و با قاعده طرح ریزی کنید بلکه هر کاری را به عنوان بازی انجام دهید. کم کم که سن کودک بالاتر می رود به بازیهای خود قاعده و قانون بیشتری دهید. مطالبی که در این قسمت گفته می شود، جنبه ی راهنمایی دارد بنابراین فقط به اینها اکتفا نکنید و تا می توانید آنها را بیشتر کنید.